فهرست عناوین مطلب
مراحل شستشوی اثر:
شستشوی چندین بارۀ رویه افزون برپاکیزگی وزدایش مواد آلوده تاحد زیادی سبب ازبین رفتن بوی نفتالین نیزگردیده است، تاجاییکه در بافتۀ خشک، نشانی ازبو به جا نمانده است.
شستشودربافته های تاریخی به عنوان روشی برگشت ناپذیر ازحساسیت ویژه برخورداراست. درواقع بین حفظ مدارک وافزایش درازمدت نگهداریِ موادتشکیل دهندۀ بافته یا بین برداشتن چرکی مؤثر وتخریبی که می تواند براثرشستشوحاصل آید.دریک شستشوی موفق کمترین تغییردراثر راخواهیم داشت .
چرکی می تواند مدرک مردم شناسی باشد یا عامل مؤثرتخریب. در سرداری ناصرالدین شاه چرکی ها ناشی ازآلودگی پیرامونی است که بشدت بافته راتهدید می کند.
-پیش از شستشومیزان اسیدیتۀ بافته اندازه گیری می گردد؛ درتصویر 1 مقایسۀ نشانگر قلیایی شده با نشانگرخنثی ودرتصویر2 میزان اسیدیتۀ بافته که بین 5/5 تا 6 است نشان داده می شود.
اگرچه میزان اندک اسیدیته درپشم می تواند مانع اُتولایزگردد اما همین میزان اسیدی می تواند درشرایط دم با هیدرولیزالیاف موجب تخریب گردد.
آماده سازی بافته برای شستشو:
ابتدا غبارروبی با دمنده ومکش برای برداشتن چرکی سطحی موادی که اتصال شلی به روی بافته وبزرگی بالای 5/0 میکرون دارند انجام می گیرد.
این گونه چرکی هایِ جامد سبب تنش وتخریب مکانیکی باسایش بین تارهای پشم یا نخ مواد بافته خواهد بود به ویژه مواد بلوری به خاطرلبه های تیزشان ممکن است تارهاراببرند. غبارنیزمی تواندسبب تغییر رنگ بافته ها باشد (بیشترزرد) به ویژه اگرذرات فلزداخل غبارباشد یون های فلزی ممکن است ترکیبات شیمیایی ناشناخته باپلیمر الیاف تشکیل داده که نورانتخابی راجذب نموده وسبب ایجاد رنگ زرد- خاکستری ویا قهوه ای – خاکستری گردد.
غباروکربن سیاه ودیگر موادجامد روی بافته ها می توانندعوامل اسیدی وقلیایی را به خود وابکشد وهم چنین عوامل اکسید واحیا کنندۀ جومانند سولفوردی اکساید، نیتروژن دی اکساید، هیدروژن سولفاید وفرم آلدئید با دم موجود تشکیل حلال اسیدی داده وهیدرولیز راگسترش دهد ودرنهایت سبب تغییر رنگ ورنگ پس دهی و آسیب دیگر درموادگردد.
- دراین دوتصویر روش آماده سازی بافته برای شستشودرآب نشان داده شده است. قرار دادن سرداری درمیان دولایه توربه منظورپخش فشار ناشی ازسنگینی در اثرجذب آب ومحکم نمودن دولایه با دوخت .این روش کمک می کند تا جابجایی اثربدون فشار وکشش موضعی انجام پذیرد.
- باقرارگرفتن بافته درآب که ازپیش مادۀ دترجنت فرمولبندی شده درآن حل گردیده است و دمای آن کنترل شده است نخستین مرحلۀ شستشوآغاز می گردد. تشت پلاستیکی بهترین گزینه برای شستشوست.
(مشخصات شوینده: 2 لیتر مادۀ شوینده در35 لیتر آب شهری دردمای 18 درجۀ سانتی گراد به مدت 15 دقیقه )
مکانیزم شستشوعبارت است از: جداکردن مادۀ ناخواسته ازیک ساختارفیبری وبیرون راندن آن دریک حامل مایع با کمترین میزان دوباره ته نشست چرکی روی بافته. - مرحلۀ نخست شستشو: با قرارگرفتن سرداری درون آب رفته رفته بخشی ازچرکی درون حلال حل می گردد.
شستشویعنی؛ اولیه- بازشدن پیوندهای بین ملکول چرکی وبافته (اتصال) وثانویه- بازشدن پیوندهای بین ملکول های خود چرکی (چسبندگی ).
چرکی روی بافته نخست با پیوندهای ثانویه که اتصال بین ملکول های آلودگی وبافته را تأمین می نماید نگاه داشته می شود هم چنانکه چسبندگی بین ملکول های خود چرکی نیزبایستی کاهش یابد. - مرحلۀ دوم شستشو: پس ازبیرون آوردن بافته ازمحلول شوینده نخست آب شهری برای مرحلۀ دوآماده می گردد؛ دمای آب 18 درجۀ سانتی گراد است دراین مرحله تنها آبکشی انجام می گردد.
- مرحلۀ سوم شستشو: دراین مرحله نیز قراراست بافته به مدت 12 دقیقه در شوینده تازه به میزان نیم لیتروهمان دمای پیشین قرارگیرد. پسآب به جامانده میزان چرکی جداشده دراین مرحله رانشان می دهد.
چسبندگی چرکی به بافته وبین ملکول های خودش به عوامل زیادی بستگی دارد مانند؛
قطبیت ملکول چرکی که بنیان اتصال آن رابه گروه های وابسته روی تارها تحت پیوند های ثانویه تعیین می کند.
قطبیت گروه های وابسته روی تارها که انرژی سطحی پلیمرتارهارا تعیین می کند، مانند الیاف سلولزی که شامل تعدادی گروه های وابستۀ هیدروکسیل اند نسبت به الیاف پلی پروپیلن ک گروه های جانبی غیرقطبی دارند. قطبیت مشابه پلی استروروغن نشان می دهدکه چرا چرکی چرب به تندی به وسیلۀ پلی استرجذب می گردد.
شرایط محدودۀ چرکی وبافته یعنی اسیدی یا قلیایی پیرامون هردو، تأثیر نیروی پیوند ثانویه بین چرکی وتارودیگرمواد موجود در ویا روی بافته ازدیگر عوامل است.
- مرحلۀ چهارم شستشو: دراین مرحله نیز قراراست بافته به مدت 9 دقیقه با همان حجم و دمای پیشین برای زدودن مواد ناشی ازمرحلۀ سه قرارگیرد. دراین مرحله که الیاف پشم درنتیجۀ مواجه با آب دچارآماس گردیده اند وشوک ناشی از آن جای خود رابه موقعیت پایدارتری داده است می توان برای جدا نموده چرکی زمان بیشتری به حلال داد.
- مرحلۀ پنجم شستشو: دراین مرحله نیز قراراست بافته به مدت 20 دقیقه در شوینده تازه با همان میزان و دمای پیشین قرارگیرد.
ازدیگر عواملی که چسبندگی چرکی به بافته راتعیین می کند شکل شناسی تار است به طورنمونه فلس های روی تارپشم یا تاب نوارمانند تارپنبه جا های بیشتری برای انباشت چرک فراهم می آورند تا نوارهای یکدست ابریشم.
-… مرحلۀ پنجم شستشوبا خارج نمودن بافته وآماده کردن محلول تازه پایان می یابد. پسآب این مرحله در مقایسه با آب پاکیزه میزان آلودگی موجود دراثر رانشان می دهد. - مرحلۀ ششم شستشو: همانند مرحلۀ پیشین با همان میزان شوینده وحلال اما درزمان بیشترادامه می یابد، آبکشی همانند روندهای پیشین تکرارمی گردد.
.مقایسۀ پسآب مرحلۀ ششم با آب پاکیزه ( محلول شاهد)، تخلیۀ آب وآماده نمودن تشت برای مرحلۀ هفتم.
. شکل وچگالی چرک هم درچسبیدن آن به بافته نقش تعیین کننده دارد، اینکه کروی شکل است، جامد ویا تودۀ چربی است. به طورنمونه اگرچه پیوند موم پارافین به الیاف با نیروهای ضعیف ثانویه است اما تنها با تمیزکاری سطحی هم چنانکه از پیوند ها ی ضعیف انتظارمی رود نمی تواند برداشته شود، زیرا ملکول های دراز زنجیرموم با رویۀ بافت دار الیاف همپوشانی می کند. - مرحلۀ هفتم 1: این مرحله با 250 میلی لیترشوینده به حجم می رسد.
آماده نمودن محلول وقراردادن بافته درآن.
.زمان درمکانیزم چرک شدن تأثیردارد برای نمونه چرکی چرب پس از پخش شدن با گذشت زمان دچارشاخه های چلیپایی می گردد وبه درون الیاف گسترش می یابد. - مرحلۀ هفتم 2: تغییر رنگ تدریجی محلول شستشوپس از گذشت 15 دقیقه – تصویرسمت راست. تغییر رنگ نهایی پس از 10 دقیقه در این مرحله.
.آلودگی در الیاف نتابیده یا بافت شل عمیق تر نفوذ می کند. - مرحلۀ هشتم پیش آبکشی : دراین مرحله یک آبکشی با آب شهری برای آماده نمودن اثر برای آبکشی نهایی انجام می گیرد.
-په های آب پس از اتمام زمان وتکان های موضعی برای خارج شدن میزان بیشترشوینده از آن، اندازه گرفته می شود و په های 7 نشان خارج شدن میزان اسیدیتۀ پیشین ازبافته است.
.مقایسۀ پسآب آبکشی با محلول شاهد. اگرچه بافته به مرحله ای با په های 7 رسیده است ، کدربودن محلول نشان دهندۀ نیاز تکرارمرحله است. - مرحلۀ نهم : قراردادن سرداری درآّب 21 درجۀ سانتی گراد به مدت 20 دقیقه. پسآب صورتی نیمه شفافِ پس از آبکشی نشان دهندۀ آمادگی بافته برای آبکشی نهایی است.
- مرحلۀ دهم : آبکشی با آب شهری به مدت 15 دقیقه. پس ازاین مرحله پسآب آبکشی صورتی شفاف به نظرمی رسید.
تزئینات سرآستین ها با همان برگ های سرخسی درجلوآستین ازهم جدا می شوند ودرپشت آستین به حالت مایل درزیرآرنج به هم می رسند ودکمه ای درپشت آستین فضای خالی بدون نقش را پرمی کند.
گروه بندی چرکی ها:
- چرک ذره ای: چرک هایی ازنوع آلودگی سطحی اند که مهم ترین شان شامل؛ گرد و غبار، شن، خاک وسیلیکات، کانی ها، کربن سیاه، رنگدانه، محصولات خوردگی ومواد بلوری است. در این گروه ازچرکی شکل ویژۀ آن ها تماس شان با رویۀ بافته را محدود می کند. اگرچه بسیاری ازچرکی های ذره ای توسط شارژ منفی به سطح بافته جذب می گردند، اما این پیوند نیروی الکتریکی نسبتاً ضعیف است ( بانیروی الکتریکی نسبتاً ضعیف تشکیل باند می دهند ).
برداشتن چنین چرکی هایی به اندازۀ بزرگی آن ها بستگی دارد؛ باروش ترشویی برداشتن ذرات 2/0 میکرون یا کمتراز روی بافته تا اندازه ای نا ممکن است. برداشتن ذرات بالای 5 میکرون نیز بسیار دشواراست.
مرحلۀ یازدهم آبکشی پایانی: آبکشی پایانی با آب مقطر- په های 7- و در دمای 20 درجۀ سانتی گراد انجام گرفت. پایداری اثر دربرابر چندین بار شستشوبه دلیل ساختارپرتوان آن است وساختار توانمند آن از نوبودن بافته ونپوشیده شدن آن درزمان رایج خود بوده است. شستشوی چندین باره به دلیل زدودن بوی ناخوش نفتالین ازاثرانجام گرفت اگرچه درحالت تر کماکان این بوبه مشام می رسد.
-مقایسۀ پسآب های مراحل گوناگون آبکشی. درتصویرنشان داده می شود که درمرحلۀ یازدهم اگرچه شستشوراپایان یافته می دانیم هنوز محلول شفاف کامل نیست،به هرحال با دست یابی به پاکیزگی نسبی بهتراست ازدرگیرشدن بافته با روند شستشوی پی درپیِ درازمدت دوری جست. - چرک ملکولی: به چرکی اطلاق می گردد که درآب یا حلال آلی حل شود ومی توانند شامل رخدادهای آسیب رسانی باشند که توسط خود بافته پدید می آید مانند؛ شکراکسید شده، شکرو محصولات پروتئینی با وزن ملکولی پایین. ویا آسیب های اکتسابی مانند؛ چربی بدن، عرق. و محصولات آسیب زا ناشی از پرداخت گرها یا چسب ها، لکۀ آب، رنگیزه ها ولکه های ناشی از میوه وکپک.
.چرکی توده ای: گروهی از چرکی ها هستند که دارای ترکیبات چند گانه اند مانند؛ چرکی چرب یاروغن، پروتئین یا پلی ساکارید، چسب سنتزی ورنگ که ممکن است درآب یاحلال آلی حل شوند ویا نامحلول باشند، بخشی ازاین چرکی های را می توان با عوامل اکسید کننده یا احیا گر ( درسفید کننده ها) ویادر درمان وبه بخشی با اسید، قلیا ویا آنزیم ها که سبب شکسته شده تودۀ درشت نامحلول چرکی به تکه ذرات کوچکتر محلول یا تعدیل آن به ترکیبات محلول درآب می گردند به چرکی تک ترکیبی تبدیل نمود.
.رده بندی چرکی همراه با روش برداشتن آن می تواند هنگام تصمیم شستشو مفید باشد:
1-برای برداشتن آلودگی سطحی که اتصال شلی به روی الیاف یا دیگرمواد حاضر دربافته دارد می تواند روش تمیزکاری سطحی یعنی جاروبرقی یا برس کارآیی داشته باشد.
2-چرکی پیوند شده با آلودگی که روی بافته پس ازتمیزکاری سطحی به جا می ماند می تواند با ترشویی، پاکشویی حلالیت ( خشک شویی؟) ویا دیگرروش های شستشومانند درمان شیمیایی برداشته شود اگرچه دربرخی موارد برداشتن آلودگی های پیوند شده ناممکن است.
مراحل خشک شدن:
نخستین گام برای خشک نمودن اثر، امکان خارج نمودن آب کلی پس از شستشواست، ازاین رولازم بود که محفظه ای دراندازۀ اثرآماده گردد به گونه ای که ازانباشت آب دربرخی جاها جلوگیری گردد وآب به طوریکنواخت ازآن خارج شود زیرا سنگین بودن پشم سبب کشیدگی سرداری خواهد بود وتغییرشکل درآن بروز خواهدکرد. بهترین جا برای این هدف بکارگیری تشت شستشوبود با این روش که یک توری جوری که ازهمه سوکشیده شده باشد وبتواند جور وزن سنگین پشم آب داررابکشد آماده گردد.
-کشیدن توری روی تشت و بستن لبه ها بهم ازپشت.
یک محفظۀ سبک که به توان به سادگی آن راجا بجا کرد وسرداری را به گونۀ افقی برآن پهن نمود.
-پس ازخارج نمودن آب کلی که 24 ساعت به درازا کشید وسبب سبک ترشدن بافته شد لازم بود که آب نهانی آن نیزکه به گونۀ رطوبت دراثر به جا مانده خارج وخشک گردد. هوای سایۀ تازۀ بیرون درهنگام میانی روز برای چنین مواردی بهترین است. ازاین روبه مدت 5/1 ساعت پشت وروی سرداری هوا دهی شد.
1- بازگرداندن سرداری به آزمایشگاه پس ازهوادهی بیرونی. این مرحله 24 ساعت زمان برد.
2 – پس ازخشک شدن کامل اثروپوشاندن تنۀ پنبه ای برآدمک سرداری روی آدمک پوشانده و حالت دهی گردید .
3 – با پوشاندن اثربرآدمک این امکان هست که وجود اندک دم جذب پنبه شده وازچروکیدگی های ریزپیشگیری شود.
1-برای حالت دهی موضعی ازدستگاه بخارکه بیشینه دمای
دریافتی روی بافته را به25 درجۀ سانتی گراد می رساند استفاده شد.
2-دراین تصویریکنواختی رویۀ سرداری درگام پایانی بدون بکارگیری اتونمایان است.
-نمای پایانی؛ پس ازاجرای کلی؛ بستن دگمه ها، افزودن پاگون ها وجازدن دست ها ( دست ها نسبت به حالت نخستین برای کم نمودن تاه های آستین کمی بازترند.)
لبۀ مغزی دوزی شدۀ قرمزرنگ لبۀ روافتاده که با مخمل یقه هم آهنگ است تنها تزئین بخش دامن سرداری به شمارمی رود همین لبۀ باریک سبب شده تا ضمن دوبخش کردن جلو دامن تیرگی آن را بشکند وبا باریکه ای ازرنگ آن را زنده کند
بزرگنمایی ۷۰ برابر
ماهیت بافتۀ سرداری، ماهوت است؛ پارچه ای ضخیم ، نرم، کمی براق با سطح پرزدار، تمام پشم ، به رنگ سیاه.
بزرگنمایی ۷۰ برابر
آستر سرداری ترکیبی از نخ و ابریشم است که درهم آهنگی و درهم تنیدگی به رنگ بنفش ـ لاجوردی درآمده است، نخ با ساختار سلولزی و ابریشم با ساختار پروتئینی در رنگ های سرمه ای و سبز بافته ای ظریف و مقاوم پدید آورده اند
نگاه میکروسکوپی دیجیتالی، سرمه ها در انواع گوناگون آن.
دراین تصاویر افزون بر ساختار سرمه ها آسیب های آن ها نیز پدیدار می گردد.
نمایی از رو دوزی های انجام شده شامل گلابتون و سرمه و مرواری در بخش یقه.
رودوزی ها و تزئینات روی بخش سینه شامل سرمه های لوله ای، مروارید و سرمه های نواری مورب دوزی شده درنمای کلی و نمای درشت.
